GAPS diyeti; sadece zayıflamayı hedefleyenlere değil, bağırsak sağlığını korumak isteyenlere de hitap ediyor. Formda kalmak ve sindirim sisteminizi dengede tutmak gibi amaçlara sahipseniz, aradığınız çözümü GAPS diyetinde bulmanız mümkün. GAPS diyeti otizm için de çok olumlu sonuçlar eren bir diyet.
GAPS Diyeti Nedir?
GAPS kısaltmasının açılımı, ‘Gut and Psychology Syndrome’ (Bağırsak ve Psikoloji Sendromu) diye biliniyor. Dr. Natasha Campbell-McBride’ın otizm hastası oğlu için tasarlayarak diyet literatürüne kazandırdığı GAPS, eliminasyon diyetleri arasında yer alıyor.
Bağırsak sağlığı-beyin ilişkisi nedeniyle bu diyet; depresyon, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, otizm, bağırsak disbiyozu gibi durumlara alternatif tedavi olduğunu iddia ediyor.
‘İkinci beynimiz, bağırsaklarımızdır.’ Derler. İşte GAPS diyeti de bu sözü temel alıyor. Bağırsak sağlığının genel anlamda zihinsel ve fiziksel sağlıkla ilişkili olduğu görüşünü izleyen GAPS teorisi; ‘Bağırsak ortamındaki şartlar iyi olursa, diğer sağlık koşulları da iyileşir.’ Düşüncesini savunuyor.
GAPS teorisine göre, toksinler ve zararlı bakteriler sağlıksız bir bağırsak üzerinden kan dolaşımına geçiyor. Bu ise beynin çalışmasını etkileyerek nörolojik ve ruhsal sağlığı bozuyor. Bundan ötürü, bağırsaklara zararı dokunan gıdaları elimine etmek gerekiyor.
- Önerilen İçerik: Obezite Neden Olur? Nasıl Önlenir?
GAPS diyetini ortaya koyan doktor Natasha Campbell-McBride, artan bağırsak geçirgenliğinin ve yetersiz beslenmenin pek çok davranışsal, nörolojik ve psikolojik probleme yol açtığına inanıyor.
Bu yüzden GAPS diyetinin temelinde, bağırsak florasının zarar görmesine sebebiyet verebilecek ve sindirimi güç yiyeceklerden kaçınmak var. Bu diyeti uygulayanlar söz konusu gıdaları, besin yönünden zengin ve bağırsak dostu şeylerle değiştiriyor.
Kapsamlı bir beslenme protokolü olarak karşımıza çıkan GAPS diyeti içeriği itibariyle sağlıklı yağlardan fermente sebzelere ve kemik suyuna kadar birçok doğal şeyi ihtiva ediyor. Sindirimi kolay ve beslenme açısından yoğun gıdaları barındıran bu diyet, şunları ise doğrudan yasaklıyor:
- Tahıllar (Yulaf, buğday, mısır, pirinç gibi),
- Alkol,
- Şeker,
- Yapay tatlandırıcılar,
- Pastörize süt ürünleri,
- Soya,
- İşlenmiş gıdalar, paketlenmiş ürünler,
- Koyu çay,
- Kahve,
- Nişastalı sebzeler (Patates gibi),
- Bağırsakları tahriş etme ihtimâli bulunan bütün gıda maddeleri…
İLGİLİ YAZI: Sibo Diyeti
GAPS Diyeti Yaparken Nelere Dikkat Edilmeli?
Diyetten istediğiniz verimi almak için şunlara uygun hareket etmeniz önem taşıyor:
- Yemekle beraber meyve yemeyin.
- Her öğünde kemik suyu için.
- Yine her öğününüzde fermente bir yemek olsun.
- Paketlenmiş, işlenmiş yiyecekleri -deyim yerindeyse- ağzınıza bile sürmeyin.
- Organik gıdalarla beslenin. Özellikle sebzeleri protein içerikli gıdalarla kullanın. GAPS teorisi, böyle yapmanın vücut asit seviyesini ideal düzeyde tutacağını belirtiyor.
İLGİLİ YAZI: Histamin Diyeti
GAPS Diyeti Faydaları Nelerdir?
Bu diyet her ne kadar biraz zorlayıcı olsa da, bağırsak rahatsızlıkları bulunanlar için biçilmiş kaftan. Ayrıca farklı sağlık sorunlarına sahip bireyler de GAPS diyetinden oldukça fayda görebilir.
Neden böyle söylediğimize gelince… İşte, birkaç maddede GAPS diyetinin avantajları:
- Otizm, disleksi ve DEHB gibi rahatsızlıkları olanlarda faydalıdır. Mental sağlığın iyileşmesine yardımcı olur. Zira şeker ve tahıl gibi gıdalardan uzak durmak, beyni olumsuz etkileyen bu gibi durumların tedavi edilmesini veya hiç değilse etkilerinin azaltılmasını destekler.
(Uzmanların pek çoğu otizmin bilinen bir tedavisi olmadığı hususunda hemfikirdir. Ancak GAPS diyeti gibi beslenme tarzı değişiklikleri, gastrointestinal problemleri gidererek onların yaşam kalitesini üst noktaya taşıyabilir.)
- İltihabı hafifletir.
- Sindirimi kolaylaştırıcıdır.
- Bağırsak faaliyetlerini düzene sokar.
- İşlenmiş gıda tüketiminden korur ve daha çok sebze-meyve yemeye teşvik eder.
GAPS Diyeti Hangi Durumlarda Uygulanır?
Bazı insanlar bu diyeti davranışsal ve psikolojik problemler için doğal tedavi yöntemi olarak kullanıyor. Kimileri ise birtakım nörolojik ve fiziksel sağlık problemleri için, destekleyici bir seçenek olarak GAPS diyetinden yararlanıyor.
Buna göre, GAPS diyeti yapılışı genellikle şu rahatsızlıkların tedavi sürecinde tercih ediliyor:
- Depresyon,
- Epilepsi,
- Dispraksi,
- Disleksi,
- DEHB,
- Otizm,
- Bipolar bozukluk,
- Şizofreni,
- Çocukluk çağı alerjileri ve gıda intoleransı,
- Bozulmuş yeme alışkanlığı,
- Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB).
GAPS Diyeti Nasıl Yapılır?
Bu sorunun cevabında üç aşama ile karşılaşıyoruz. Son derece kısıtlayıcı olan GAPS diyeti programını uygulamak ortalama 2 yıl kadar zaman alabiliyor.
Buna göre, diyetin aşamaları şöyle gerçekleşiyor:
1. Giriş
Bu bölüm; haşlanmış sebzelerin, fermente süt ürünlerinin, lahana turşusu ve kemik suyu gibi şeylerin tüketilmesini kapsıyor. Probiyotik zengini gıdalara odaklanan giriş kısmı, altı aşamadan meydana geliyor. O nedenle tamamlanması birkaç haftadan bir yıla kadar sürebiliyor.
Söz konusu aşama, sindirim sorunlarını hızlı bir şekilde azaltmayı ve bağırsakta iyileşme sağlamayı gaye ediniyor. Eğer bu diyeti denerken aşağıdaki şikâyetlerden biriyle karşılaşırsanız, sonraki aşamaya geçmeden uygulamayı sonlandırmalısınız:
- Karın ağrısı,
- Kabızlık,
- Gaz,
- Şişkinlik,
- İshal.
Giriş diyetinin her etabında farklı yiyeceklerle tanışıyorsunuz. Şöyle ki;
Birinci Aşama:
Bu aşamada diyet şu gıdaları içeriyor:
- Çiğ ballı papatya ya da zencefil çayı,
- Kefir ve yoğurt gibi probiyotikler,
- Fermente sebze suları,
- Ev yapımı fermente peynir altı suyu,
- İyi pişirilmiş sebzeler,
- Haşlanmış balık veya et,,
- Evde hazırlanmış kemik suyu .
İkinci Aşama:
Bu etapta GAPS diyeti nasıl yapılır? diye merak ediyorsanız, şu yiyecekleri eklemeniz gerektiğini bilmelisiniz:
- Fermente balık,
- ev yapımı tereyağ,
- Sebze ve et ile yapılmış güveç,
- Organik, ham yumurta sarısı.
Üçüncü Aşama:
Bu bölümde ise diyet programınıza şunları ilâve edin:
- Sahanda ördek yağı, kaz yağı veya ev yapımı tereyağı ile yapılmış yumurta,
- GAPS krep,
- Probiyotik takviyeleri,
- Fermente sebzeler ve lahana turşusu,
Dördüncü Aşama:
Bu kısımda ise GAPS diyet programı şu gıdalar ile daha da zenginleşiyor:
- Taze sıkılmış havuç suyu,
- GAPS ekmeği,
- GAPS muzlu süt,
- Soğuk sıkım zeytinyağı,
- Izgara veya kavrulmuş et .
Beşinci Aşama:
Bu etaba geldiğinizde diyetinize şunları dâhil etmelisiniz:
- Taze sıkılmış meyve suyu,
- Soyulmuş salatalık, marul gibi çiğ sebzeler,
- Pişirilmiş elma püresi.
Altıncı Aşama:
Giriş kısmının son bölümüne geldik. Burada yapılması gereken ilâveler şunlar:
- Kurutulmuş meyvelerle tatlandırılan unlu mamuller,
- Bal,
- Çiğ meyveler.
2. Tam GAPS Diyeti
Giriş diyetinin tamamlanmasıyla birlikte pek çok kişi tam GAPS diyetine geçiş yapıyor. Bu aşama bir buçuk veya iki yıl devam ediyor.
Tam GAPS boyunca şunlardan kaçınmak ise zorunlu:
- İşlenmiş yiyecekler,
- Rafine karbonhidratlar,
- Nişastalı sebzeler,
- Şeker ve tahıl çeşitleri.
Ancak şunlar serbsest:
- GAPS fındık unuyla yapılmış unlu mamuller,
- Fındık (Orta miktarda),
- Doğal yağlar (Zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı, ev yapımı tereyağı vb.),
- Sarımsak,
- Taze meyve-sebzeler,
- Dondurulmuş veya taze balık et, kabuklu deniz ürünleri.
İLGİLİ YAZI: Sarımsak Kokusuz Olarak Nasıl Tüketilir?
3. Yeniden Giriş
Tam GAPS diyetini de bitirenler 6 aylık dinlenmeden sonra yeniden giriş aşamasına geçebiliyor. Fakat tabii ki bu altı aylık süre zrfında eski beslenme düzenine geri dönmemek oldukça önemli.
Üçüncü aşamada GAPS diyeti nasıl uygulanır? Diye düşünüyorsanız hemen söyleyelim: Bu etapta belli gıdalara yavaş yavaş geçiş yapılıyor. Diyete fermente tahıllar ve patates ile başlamak, porsiyonları küçük tutmak öneriliyor. Yiyecek miktarı bu doğrultuda kademeli olarak artırılıyor. Bu işlem; fasulye ve nişastalı sebzelerle devam ediyor.
Daha detaylı anlatım için aşağıdaki videoyu da izlemenizi öneririm.
GAPS Diyeti Hakkında Genel Değerlendirme
GAPS diyeti, otizmin ve çeşitli psikolojik durumların iyileştirilmesine yardım ettiğini öne sürüyor. Bağırsak sağlığını destekleyen ve bu yönüyle beyin sağlığına da olumlu etkide bulunduğunu iddia ediyor.
Fakat bunların, yeterince güvenilir araştırmalarla doğruluğu kanıtlanmış bilgiler olmadığını aklınızdan çıkarmayın. Zira amaç, dengeli ve ideal oranda beslenmek.
Bu arada fermente ürünleri sağlıklı beslenme tarzımızla bütünleştirir ve bunu egzersizle desteklememiz gerekiyor. İşte böyle yapmanın hem bağırsak hem de genel ve mental sağlığımız için ne derece faydalı olacağı şüphesiz.
Diyet programları kişiye özel olduğu için, GAPS diyeti beslenme programı gibi talimatları uygulamadan evvel doktora danışmanızda yarar var.
İLGİLİ YAZI: Kan Grubuna Göre Beslenme
